Kennis

Zeer ernstig probleemgedrag komt voort uit een disbalans in de interactie tussen vier elementen: (levenslange) gewoonten en persoonlijkheid, huidige fysieke en mentale staat en niet optimale omgevingscondities. Voor het in kaart brengen van deze disbalans heeft Expertisecentrum D-ZEP het DIMENTIE-model ontwikkeld.

De term Dimentie
De term Dimentie is een samenvoeging van dementie en de dimensies van waaruit we naar de mens kijken. Dit model vormt een rode draad in het signaleren, herkennen en goed kunnen omgaan met complex gedrag bij dementie.

Ik ben
Persoonsgerichte zorg en ondersteuning bieden, afgestemd op de behoeften, wensen en mogelijkheden van de cliënt kan alleen als je de cliënt echt kent. Weet hebben van de levensgeschiedenis van de cliënt en zijn of haar persoonlijkheid is van groot belang in de omgang met de cliënt en het begrijpen van gedrag. Trauma’s of nare gebeurtenissen uit het verleden kunnen ten grondslag liggen aan onbegrepen gedrag. Ook persoonlijkheid en coping dienen meegenomen te worden in de behandeling van zeer ernstig probleemgedrag. Ook stemmingsproblematiek kan voor een disbalans zorgen of na een disbalans ontstaan.

Ik doe
Een als zinvol ervaren leven gaat samen met positief welbevinden; positief welbevinden hangt samen met positieve gezondheidsbeleving. Een negatieve gezondheidsbeleving leidt tot meer behoefte aan zorg. Factoren die bijdragen aan een zinvol ervaren leven zijn onder andere activiteiten in het dagelijks leven, iets betekenen voor anderen en je nuttig voelen. Het is voor een ieder belangrijk er toe te doen, zich waardevol te voelen. Dit kan in de vorm van een zinvolle invulling van de dag en een dagstructuur, waarin deze dagbesteding beschreven staat. Hoe mensen altijd geleefd hebben en de hechting aan hun gewoonten, voegt tevens waarde toe aan het leven.

Ik in relatie tot
Contact maken is een basisbehoefte van iedereen, ook daar waar geen taal en cognitief begrijpen meer bestaan. Bij naastenparticipatie gaat het om het voorzetten van betekenisvolle relaties van de cliënt. De cliënt en zijn naasten worden gestimuleerd actief te blijven in het netwerk waarin hij altijd heeft geleefd. Dit contact draagt bij aan het ervaren van een zinvol leven. Dit heeft op zijn beurt een positieve invloed op gedrag.

De sociale- en omgevingsfactoren hebben daarnaast invloed op gedrag en de mate van contact met anderen. Dit geldt zowel voor de fysieke omgeving (bouw en inrichting) als voor de sociale omgeving (interactie met anderen).

Mijn lijf
Verschillende lichamelijke factoren zoals pijn, ziekte en de afname van de werking van zintuigen kunnen een rol spelen in het ontstaan van probleemgedrag. Voor mensen met gevorderde dementie is gedrag vaak de enige manier om pijn of ander ongenoegen te communiceren. Het in kaart brengen van pijn en basisbehoeftes en het behandelen van deze factoren kan daarom bijdragen aan een hogere kwaliteit van leven.

Interventies
Interventies zijn naast structurerende benaderingen/begeleiding, psychologische en medische behandeling o.a.:

Afstemmen in contact (miMakkusmethode)
Het doel van de miMakkusmethode is om contact te maken met mensen voor wie taal niet (langer) vanzelfsprekend is. Het gaat hier om een ervaringsgerichte benaderingswijze gebaseerd op rust, respect, afstemmen op emotie, tempoverlaging en de belevingswereld van de kwetsbare mens.

Sensorische informatieverwerking (SI)
Door inzicht te krijgen in zintuigelijke prikkelverwerking krijgt gedrag een betekenis. Er wordt hierbij gekeken naar de zogenaamde sensorische informatieverwerking (SI). SI levert informatie in situaties waar je het vooral moet hebben van de observatie van  gedrag en non-verbale signalen. SI geeft onder andere bewustwording van welke zintuigen er in verschillende situaties geactiveerd worden en zicht op de mate waarin er sprake is van overprikkeling of juist onderprikkeling.

Passiviteiten van het dagelijks leven (PDL)
PDL streeft naar het behoud of herstel van het eigen kunnen, wanneer iemand iets niet meer kan. Als activeren voor onrust en/of ongemak zorgt, is het goed om te starten met PDL. Hierbij wordt passiviteit toegelaten en opgevangen. Het verzorgen geeft dan zo weinig mogelijk prikkels. Zeer belangrijk daarbij is acceptatie door zowel de cliënt als zijn omgeving, bestaande uit familie en andere betrokkenen.